Nederland is maar liefst 22 plekken gedaald in de internationale persvrijheidsindex van Verslaggevers Zonder Grenzen (VZG), schreef NRC: we gingen afgelopen jaar van plek 6 naar plek 28. Dit komt onder andere door fysieke en verbale aanvallen op journalisten, filmploegen en fotografen. Dit geweld komt vooral voort uit de polariserende debatten over corona en immigratie. In oktober 2020 besloot de NOS daarom voor het eerst om het NOS-logo te verwijderen van hun satellietwagens. Ook de moord op Peter R. de Vries werd aangehaald door de VZG, als een schokkende gebeurtenis in “een samenleving die persvrijheid waardeert”. De veiligheid van journalisten is dus in gevaar. Als je kwaad in de zin hebt, is het vaak ook niet zo moeilijk om journalisten op te sporen: hun gegevens zijn veelal openbaar, omdat ze als zzp’er zijn ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Iets waar veel journalisten en activisten al langer tegen ageren.
In de relatie tussen publiek, politiek en journalistiek die cruciaal is voor de democratie voeren wantrouwen, cynisme en onverschilligheid op dit moment de boventoon, aldus docent journalistiek dr. Remko van Broekhoven (HU). Door de bedreigingen durven journalisten niet meer te berichten over gepolariseerde onderwerpen. Daarnaast valt er voor menig journalist ook nog makkelijker te verdienen als ze zich vooral op entertainment richten in plaats van kritische journalistiek. Want kritische journalistiek kost geld, maar “bullshit is het businessmodel geworden”, zegt Xandra Schutte, hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer.
Juist de kritische journalistiek, waar journalisten op dit moment om bedreigd worden, is belangrijk voor het behoud van de democratie. Onze plek op de internationale persvrijheidsindex zegt dan ook meer dan ‘zomaar een plek’ op ‘zomaar een lijst’. Van Broekhoven en Schutte roepen journalisten op om kritisch te blijven en de politiek te controleren op inhoud. Van Broekhoven: “goede journalisten moeten misschien zelfs bijdragen aan een revolutie van de instituties”. Maar eerst moeten we zorgen dat zij dit kunnen doen zonder gevaar voor eigen leven. Wil je meer weten over de rol van de media? Bekijk dan de opname hier.
