Weet je nog hoe je iedere dag aansloot bij de optocht van fietsers richting de Uithof om vervolgens met slappe automaatkoffie in de collegezalen plaats te nemen? Hoe je in de tentamenweek om half acht ’s ochtends een plekje in de UB probeerde te bemachtigen? En hoe je vervolgens een knisperend haardvuur op je scherm aanzette om jouw plek bezet te houden, terwijl jij met je vriendinnen ging lunchen op de binnenplaats?
Er is het afgelopen coronajaar veel veranderd in het dagelijks leven van studenten, met misschien wel de grootste verandering het sluiten van de universiteiten en hogescholen. Van de een op de andere dag verplaatste alles zich naar de studentenkamers, de plek waar je nu niet alleen meer slaapt en ontspant, maar ook je colleges volgt, sport en socialized. En dat is best heftig. Hoe ervaren studenten deze vorm van onderwijs? Heeft het online onderwijs een invloed op de waarde van hun diploma? En hoe ziet de toekomst van het onderwijs eruit?
“Al mijn colleges zijn nu van tevoren opgenomen. Vroeger kon ik vragen stellen in een werkcollege, maar dat kan nu niet meer. Ook is online college behoorlijk saai en is het lastig motivatie te vinden.”
- Student Niels
Studenten missen vooral elkaar
Op 17 maart 2021 hield de actiegroep #Ikwilnaarschool een protestactie in Utrecht. Tientallen studenten luisterden op het Janskerkhof naar protestcolleges van medestudenten en docenten. Organisator Joshua Roos vertelt in een artikel van Trajectum HU dat het protest hoognodig was, “want online onderwijs leidt bij veel studenten tot motivatieproblemen, eenzaamheid en depressieve klachten.” Dit blijkt ook uit een onderzoek van ResearchNed, waarvoor ruim 11500 studenten een vragenlijst invulden. Hoewel de studievoortgang niet noemenswaardig onder de pandemie leed in 2020, ervaart één op de twintig studenten grote problemen met zowel hun mentale conditie als het online onderwijs zelf. En hoe langer studenten online onderwijs volgen, hoe minder positief ze zijn.
"Als de enige persoon die je de hele dag ziet je eigen spiegelbeeld op je beeldscherm is, dan is het logisch dat studenten zich eenzaam voelen en te kampen hebben met mentale problemen."
- Dahran Çoban, voorzitter van studentenorganisatie ISO
Een onderzoek van dr. Arthur Bakker (UU) en collega’s, waarin ze bijna 1500 Utrechtse studenten ondervroegen, bevestigt dit. Studenten gaven aan moeite te hebben zich te concentreren (28%) of zich te motiveren (23%). Ze missen vooral het persoonlijke contact met medestudenten en de interactie met de docenten. Student Marleen herkent dit wel: “Ik volg bijna al mijn lessen online en het voelt alsof ik mijn limiet inmiddels wel heb bereikt. Normaal gesproken kost studeren ook energie, maar het hoort ook energie te geven. En dat lijkt nu bijna helemaal weg. Bovendien voel ik me helemaal niet verbonden met mijn studiegenoten; het is heel moeilijk om vriendschappen op te bouwen. Ik hoop dat het vanaf volgend jaar weer mogelijk is om op locatie te zijn.”
Wat is mijn coronadiploma waard?
Uit beide onderzoeken kwam naar voren dat studenten zich zorgen maken over de kwaliteit van het onderwijs. Eén op de drie HBO-studenten en een kwart van de WO-studenten, om precies te zijn. Ze zijn vooral bang dat ze straks bij een sollicitatiegesprek te horen krijgen: “Nee, sorry, we nemen liever iemand aan die écht naar school is geweest.” Studente Sofia vertelt: “Ik maak me vooral zorgen of ik met mijn online stage wel genoeg ervaring opdoe voor een baan.” Universitair hoofddocent van de afdeling Educatie Dr. Lisette Hornstra (UU) begrijpt de zorgen, maar benadrukt sterk dat ze niet nodig zijn: “Het online onderwijs is misschien minder inspirerend dan fysiek onderwijs, maar voldoet over het algemeen aan dezelfde kwaliteit. De eisen die we stellen aan de studenten zijn niet lager geworden.” Daarnaast zijn deze groep studenten “pioniers op het gebied van online onderwijs en communicatie”. De ervaringen en expertise van de huidige studenten kunnen in de toekomst juist waardevol zijn, aldus Lisette.
“Ik heb het gevoel dat ik veel minder leer dan wanneer ik wel op locatie ben. Dat vind ik moeilijk, want hoe kan ik na mijn opleiding een goede keuze maken zonder ervaring te hebben?”
- Student
Toekomstdromen
Sinds 26 april 2021 staan de deuren van de onderwijsinstanties weer op een kier. Met behulp van zelftesten en strikt volgens de coronamaatregelen, is het voor studenten mogelijk om één dag in de week hun colleges op locatie te krijgen. Dat leidt onoverkomelijk tot de vraag: hoe ziet het onderwijs van de toekomst eruit? Dr. Anouschka van Leeuwen (UU), gespecialiseerd in educatie technologie, weet al wel hoe ze dit zou inrichten. Haar voorkeur heeft blended learning, een combinatie van contacttijd en online onderwijs. “Dit idee was al langer aanwezig, maar heeft door de pandemie een boost gekregen. Iedereen werd ineens gedwongen om met online tools te werken, of ze nu wilden of niet. Dat heeft eerdere drempels bij zowel studenten als docenten grotendeels weggenomen omdat ze nu met eigen ogen zien welke voordelen (naast de nadelen) het online onderwijs kan hebben,” vertelt Anouschka.
“Met het onderwijs op afstand heb ik het een stuk rustiger, want ik heb overzichtelijker op een rijtje wat ik allemaal moet doen. Wel vind ik het samenwerken met andere studenten moeilijk.”
- Student
Veel docenten die ik heb gesproken zijn het met haar eens. Opgenomen hoorcolleges, kennisclips en individuele begeleiding kunnen namelijk best online. Er blijft dan meer tijd over voor onderwijsvormen die gericht zijn op de interactie tussen docent en student, bijvoorbeeld de werkgroepen of presentaties van andere studenten. Zo houden studenten wel het contact met hun medestudenten wat ze nu zo missen, maar profiteren ze ook van efficiënter onderwijs.
Voor nu blijft het bij toekomstdromen, want nog steeds wordt slechts 35% van het reguliere onderwijs van de UU op locatie gepland. Dus om in de tussentijd toch op een goede manier online onderwijs te volgen, heb ik wat tips verzameld:
- Zorg voor een vaste en rustige werkplek. Studeer alleen daar, niet in bed of op de bank. Vraag je huisgenoten om je niet te storen en leg je telefoon weg. De app Forest kan je hier bij helpen: met elk halfuur dat je niet op je telefoon kijkt, groeit er een boom. Kijk je per ongeluk toch op Instagram, dan gaat je boom helaas dood (en dat is voor niemand leuk).
- Neem pauzes. De hele dag online aan staan is enorm vermoeiend, dus neem genoeg pauzes. Doe een dansje, zet thee of strek je benen even buiten. Dat helpt je niet alleen te ontspannen, maar is ook goed voor je concentratievermogen en helpt je te verwerken wat je hebt geleerd. Meer weten over de voordelen van niks doen? Kijk dan de lezing Moderne zonden: Verveling met prof. dr. Stefan van der Stigchel (UU) terug.
- Houd contact met medestudenten. Spreek bijvoorbeeld met een groepje studenten af om samen te studenten via Teams (want, zien studeren, doet studeren). Of blijf na college nog even hangen om de stof te bespreken, om bij te kletsen of om een spelletje te spelen (skribble is een aanrader!).
--
Hoe gaat het nou echt met onze studenten? Deze serie van vijf artikelen geeft een kijkje in hun wereld ten tijde van corona. Ik ga in gesprek met studenten en wetenschappers, en ga op zoek naar antwoorden, verklaringen en nuttige tips. Welke impact heeft de coronacrisis op het welzijn en de ontwikkeling van studenten? Wat doet het met je als je je vrienden al een jaar niet hebt kunnen knuffelen? Hoe bevalt dat online-onderwijs eigenlijk? En hoe ziet het “nieuwe normaal” eruit?
