De sneeuw zorgt voor pret, niet alleen bij mensen. Dit weekend circuleerde er een filmpje op Twitter waarin een ijsbeer in Wildlands Emmen door de sneeuw rolt. Buiten een paar reacties over het schattigheidsgehalte van de video, vonden mensen het vooral zielig voor de ijsbeer: “Word er sip van dat dit niet de ijsbeer z’n leven is eigenlijk”.
Dierentuindiscussies in de media
Dierentuinen houden de gemoederen regelmatig bezig. Afgelopen zomer riep rapper Ronnie Flex zijn volgers op om niet meer te gaan. Jort Kelder wijdde er in december een podcastaflevering aan. Daarnaast zit de herinnering aan de twee chimpansees die werden doodgeschoten in Dierenpark Amersfoort ons nog vers in het geheugen. Op het voorval kwam veel kritiek en dierenrechtenorganisaties willen dat er een fokverbod komt voor dierentuinen.
In een recent interview aan One World vertelt dr. Claudia Vinke, gedragsbioloog aan de Universiteit Utrecht, dat dieren in gevangenschap erg gestrest kunnen raken en abnormaal gedrag vertonen doordat ze niet de mogelijkheid krijgen om aan hun mentale en fysieke behoeftes te voldoen. Ze verklaart: “Als je de natuurlijke omgeving van een dier niet kunt nabootsen, dan moet je dat dier als dierentuin niet willen houden.”
Dierentuinen zijn nog geen politiek vraagstuk
Er is dus veel aandacht voor dierentuinen in het publieke debat, maar nauwelijks vanuit de politiek. Dit in tegenstelling tot circusdieren. Sinds 2015 is er in Nederland een verbod op het vervoeren en optreden van wilde dieren, uit oogpunt van dierenwelzijn en de groeiende kritiek op dieren die kunstjes doen voor ons vermaak. In december stond het nog hoog op de agenda van de Tweede Kamer, toen minister Schouten van Landbouw besloot dat het voor olifant Buba het beste is om bij circusfamilie Freiwald te blijven.
Maar hoe zit het dan met dierentuinen en dolfinaria? Betekent de zorg voor dierenwelzijn dat dieren niet alleen uit circussen, maar ook uit dierentuinen moeten verdwijnen? In een opiniestuk in de Volkskrant betoogt journalist Jelle Havermans dat dit onderwerp hoger op de politieke agenda moet staan en we niet langer onze ogen kunnen sluiten voor het leed in dierentuinen.
Gevangenschap voor soortbehoud
Daarentegen: het overleven van veel diersoorten staat op het spel. Mogelijk is het plaatsen van bijvoorbeeld ijsberen, orka’s en reuzenpanda’s in dierentuinen de oplossing de soort te behouden. Mogen we individuele dieren gevangenschap opleggen om de soort te behouden? Of gaat dat in tegen de vrijheid van het individuele dier?
Volgens milieuethicus prof dr. Jozef Keulartz is gevangenschap essentieel om bedreigde diersoorten te beschermen. In het Filosofisch Café over dierendilemma’s vertelt hij dat de dierentuin een transformatie doorgemaakt: van openlucht entertainment naar soortbehoud. Het welzijn van de dieren staat hierbij voorop. Hij pleit voor een double vision: we moeten dieren zien als wezens die individuele zorg behoeven en tegelijkertijd moeten we zien als leden van een soort die specifieke bescherming nodig heeft.