Muziek. Fel licht. Al die mensen. Piepjes en huilende kinderen. Een supermarktbezoek kan voor mensen met autisme een hele beproeving zijn. Speciaal voor hen introduceert een supermarkt in het Brabantse Sint-Michielsgestel een stilte-uurtje. Eén keer per week worden het aantal prikkels in de supermarkt geminimaliseerd. De muziek gaat uit, de lichten worden gedempt en de caissière vraagt niet of je zegeltjes wilt.
Autisme
"Mensen met autisme verwerken prikkels anders: ze nemen details goed waar. In een supermarkt is het extra druk door onder andere mensen, licht, heel veel producten en reclames", legt Joli Luijckx, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA), uit. Deze prikkels kunnen soms zo heftig zijn dat ze paniekreacties veroorzaken. Door deze angst mijden sommigen de supermarkt helemaal. Met het prikkelarme uurtje wil de Brabantse super ook deze mensen de gelegenheid geven hun boodschappen te doen.
Het is voor zover bekend voor het eerst dat een Nederlandse supermarkt rekening houdt met klanten met autisme. Amusementsbedrijven plannen al langer prikkelarme momenten. “Je ziet het bij evenementen, maar ook bijvoorbeeld in bioscopen waar het geluid minder hard is en het filmlicht gedimd wordt”, zegt een woordvoerder van de NVA. De doelgroep ervaart deze prikkelarme momenten als positief. “Door prikkelarme momenten te organiseren, kunnen zij ook eens een leuk uitje hebben”, aldus de woordvoerder.
Stigmatisering
De radiozender NPO1 belde vanochtend naar aanleiding van het prikkelarme boodschappenuurtje met Evelien Huijssen, deskundige op gebied van autisme. Zij steunt het initiatief van het prikkelarme uurtje in de supermarkt, maar zet er ook kanttekeningen bij. “Ik denk dat het vooral vaak gaat om de onvoorspelbare prikkel. Wanneer bijvoorbeeld iemand met autisme naar de supermarkt gaat met als doel één bepaalde soort pindakaas te kopen, en die soort pindakaas er niet is, kan dit voor een stressreactie zorgen.” Dit probleem los je niet op door het licht te dempen en de muziek uit te zetten. Volgens Huijssen is een vriendelijke, open houding van het personeel naar iemand met autisme belangrijk. Dit zorgt ervoor dat diegene zich kwetsbaar op durft te stellen en durft te zeggen waar hij of zij behoefte aan heeft. Ook moeten we bij dit soort initiatieven oppassen voor stigmatisering, stelt Huijssen. “Je moet niet zeggen: alle mensen met autisme raken overprikkeld in een supermarkt. Er zijn mensen met autisme die zich belemmerd voelen om naar de supermarkt te gaan, maar ook mensen met autisme die dit prima kunnen.”
Filosoof prof. dr. Ingrid Robeyns stelde in de lezing 'Gewoon Abnormaal' dat autisme eigenlijk een verzamelnaam is, in plaats van één stoornis. Omdat autisme een breed spectrum aan kenmerken behelst, zijn er grote verschillen tussen individuen met deze stoornis.
Prikkelarm boodschappen doen is overigens niet alleen voor mensen met autisme fijn. Zo hebben mensen met angstklachten, hersenletsel of burn-out ook aangegeven dit idee prettig te vinden. Het is niet de bedoeling dat het prikkelarme uurtje in de supermarkt gezien gaat worden als 'het autistenuurtje'.
Benieuwd naar je eigen prikkelgevoeligheid? Ervaar wat prikkels in een supermarkt met jou doen bij het Extreme shopping-experiment op het Betweter Festival, dat op 5 oktober plaatsvindt in TivoliVredenburg.
