Hoe komt het dat in het kleine Bulgaarse plaatsje Sliven meer dan de helft van de meisjes in de prostitutie terechtkomt? Wat zijn de oorzaken van de grote stijging van prostitutie in Moldavië? En waarom zijn het Nigeriaanse 'madams' en geen mannelijke pooiers, die vrouwen in hun land in hun macht hebben? Een duidelijk aanwijsbare dader-slachtofferrelatie, zoals die vaak in prostitutie en vrouwenhandel wordt aangenomen, is er niet in alle gevallen. In haar cultureel-criminologisch onderzoek heeft prof. dr. Dina Siegel, hoogleraar criminologie aan de Universiteit Utrecht, de persoonlijke verhalen van prostituees in heel verschillende situaties blootgelegd. Elk geval heeft een eigen problematiek, die een veel diversere aanpak vraagt dan een focus op slachtoffer en dader alleen.
In het verhaal van een meisje uit Moldavië speelt de aantrekkingskracht van het Westen een grote rol. Omdat de ouders van jonge kinderen vaak als emigrant wegtrekken, en grootouders al vroeg met pensioen kunnen, worden die laatsten verantwoordelijk voor de opvoeding van de kinderen. Vaak kunnen ze dit financieel niet bolwerken en sturen ze de kinderen naar de grote stad om werk te vinden. Hier aangekomen lonkt prostitutie als manier om snel geld te verdienen en de droom van een Westers leven na te streven.
Voor de meisjes uit Sliven is de Roma-cultuur van grote invloed. De groep Roma's is groot in het stadje. De maatschappij sluit hen buiten, waardoor ze om hun eigen 'clan' te ordenen criminele organisaties opzetten. Hierbinnen heeft ieder lid zijn eigen taak. Zo ook jonge vrouwen, die als prostituee aan de slag gaan.
In de Nigeriaanse vrouwenhandel zijn vrouwen - 'madams' - belangrijk. Anders dan in de andere landen wordt prostitutie in Nigeria gezien als een community service, een legitieme manier van geld verdienen. Hoewel de madams meisjes ronselen en ze daarna een schuld laten afbetalen door ze voor zich te laten werken, blijkt er een grote consensus te bestaan tussen het meisje, de moeder en de madam. Meisjes beginnen vaak zelf, wanneer ze hun schuld hebben afbetaald, zelf als madam. Deze situatie haalt het traditionele beeld van de dader-slachtofferrelatie overhoop.
Door individuele gevallen voorop te stellen en te zoeken naar de culturele factoren die meespelen bij vrouwenhandel, komen ook specifiekere oplossingen in beeld. Volgens Dina Siegel is preventie erg lastig, maar zeker geen verloren zaak. De relaties en maatschappelijke verhoudingen die het onderzoek blootlegt, geven aanknopingspunten om gericht in te grijpen en de wortels van de prostitutie en vrouwenhandel aan te pakken.
Kijk de lezing terug: Meisjes, moeders en madams. Volgende week is de laatste lezing in de serie Boos, door prof. dr. Micha de Winter.
